Günlük hayatımızın her anında bize eşlik eden, hayatımızı kolaylaştıran her türlü endüstriyel ürün veya endüstriyel ürün parçaları; hayatımıza renk katan, estetik duyularımıza hitap eden desenler, süslemeler endüstriyel tasarımdır.
Su içtiğimiz bardak, sinemaların tanıtım afişleri, giysilerinizin desenleri, hesap makinemiz, klavyemiz, sandalyemiz,ceketimiz, arabamız, trafik levhaları, saatlerimiz, termometre, oyuncaklar, ajandamızın sayfa düzeni, gözlüğümüz, çantamız buna örnek verilebilir.
O halde Endüstriyel Tasarım, bir endüstriyel ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerinde ki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümü olarak ifade edilebilir.
Endüstriyel Ürün Nedir?
Endüstriyel Tasarımların tescil edilebilmesi için öncelikle ‘Endüstriyel Ürün’ tanımına uyması gerekmektedir. ’Endüstriyel ürün’ bilgisayar programları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra birleşik bir endüstriyel ürün veya bu endüstriyel ürünü oluşturan parçaları, ambalaj gibi nesneleri, birden çok nesnenin bir arada algılanan sunumlarını, grafik sembolleri ve tipografik karekterleri ifade eder.
Endüstriyel Tasarım hakkı kapsamı nedir; tescil nasıl bir koruma sağlar?
Bir endüstriyel tasarımın tescil edilerek korunması ile hak sahibi, inhisarı haklara sahip olur.
Üçüncü kişiler, endüstriyel tasarım sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki endüstriyel tasarım veya endüstriyel tasarımın uygulandığı endüstriyel ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz ya da bu endüstriyel tasarım uygulandığı endüstriyel ürünle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunamaz.
Endüstriyel Tasarım koruması nasıl elde edilir?
Endüstriyel Tasarımlar, Kuruma başvuru yapılarak tescil edilmiş olması halinde ‘Tescilli Endüstriyel Tasarım’ ilk kez Türkiye’de kamuya sunulmuş olması halinde ‘Tescilsiz Endüstriyel Tasarım’ olarak korunur. Bir Endüstriyel Tasarım yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması şartıyla 6769 sayılı kanunla sağlanan haklardan yararlanır.
Endüstriyel Tasarımda Yenilik Nedir?
Bir Endüstriyel Tasarımın aynısı ‘Tescilli Endüstriyel Tasarım’ için başvuru veya rüçhan tarihinden önce ‘Tescilsiz Endüstriyel Tasarım’ için endüstriyel tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o endüstriyel tasarım yeni kabul edilir. Endüstriyel tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilir.
Yenilikçilik, endüstriyel ürün veya hizmetlerin endüstriyel tasarımında yapılan gelişmeler veya değişikliklerdir.
Kamuya sunma; sergileme satış gibi yollarla piyasaya sürme, kullanma, tarif, yayım, tanıtım veya benzer amaçlı faaliyetleri kapsar. Endüstriyel Tasarımın gizlilik şartıyla üçüncü bir kişiye açıklanması kamuya sunma sayılmaz.
Endüstriyel Tasarım, başvuru tarihinden önceki on iki ay içinde Endüstriyel Tasarımcı veya halefi ya da bu kişilerin izni ile üçüncü bir kişi tarafından kamuya sunulması halinde bu açıklama Endüstriyel Tasarımın yeniliğini ve ayırt edici niteliğini etkilemez.
Koruma kapsamı dışında tutulan Endüstriyel Tasarımlar nelerdir?
- Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmayan endüstriyel tasarımlar,
- Endüstriyel tasarım ve endüstriyel ürün tanımına uygun olmayanı endüstriyel tasarımlar,
- Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı endüstriyel tasarımlar,
- Endüstriyel ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri olan endüstriyel tasarımlar,
- Endüstriyel ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri olan endüstriyel tasarımlar,
- Endüstriyel Tasarımın kullanıldığı ve uygulandığı endüstriyel ürünün, başka bir endüstriyel ürüne mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi zorunlu olan endüstriyel tasarımlar,
- Hükümranlık alametleri ile bu kapsam dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, dini, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların, nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren endüstriyel tasarımlar koruma kapsamı dışındadır.
Endüstriyel Tasarımlar kaç yıl süre ile koruma altına alınır?
Tescil Endüstriyel Tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır.
Koruma süresi, tescilin beşer yıllık dönemler halinde yenilenmesi suretiyle 25 yıla kadar uzatılabilir.
Tescilsiz Endüstriyel Tasarımların koruma süresi ise, koruma talep edilen Endüstriyel Tasarımın Türkiye’de kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren üç yıldır.
Türkiye’de tescilli bir Endüstriyel Tasarım tüm dünyada korunur mu?
Endüstriyel Tasarım tescili; başvuru sahiplerine ulusal bir koruma sağlamaktadır. Bir başka ifadeyle, Endüstriyel Tasarım koruması sadece Endüstriyel Tasarımın tescil edildiği ülke sınırları içerisinde geçerlidir. Bu nedenle, Endüstriyel Tasarımın birden fazla ülkede korunması isteniyorsa, korunma istenen ülkelerin ofislerine ayrı ayrı Endüstriyel Tasarım tescili başvurusu yapılması ve takip edilmesi gereken en genel yoldur.
Ancak geçen süre içerisinde, her ülke ofisine ayrı ayrı başvuru yapılması; farklı başvuru prosedürleri ve farklı dil kullanımı gibi sorunları beraberinde getirdiği görülmüş ve yapılacak tek bir başvuru ile birden fazla ülkede Endüstriyel Tasarımın koruma altına alınmasını sağlayan sistemler oluşturulmuştur.
Endüstriyel Tasarım hakkına tecavüz sayılacak fiiler nelerdir?
Endüstriyel Tasarım hakkı sahibi, Endüstriyel Tasarım hakkına yapılabilecek tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 81.maddesinde ‘Endüstriyel Tasarım Hakkına Tecavüz Sayılan Filler ’in neler olduğu düzenlenmiştir. Madde hükmüne göre; endüstriyel tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın koruma kapsamındaki bir Endüstriyel Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı Endüstriyel ürünün aynısını veya genel izlenim itibariyle ayırt edilemeyecek kadar benzerini üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme yapmak için öneride bulunmak, ticari amaçla kullanmak veya bu amaçlarla bulundurmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak; endüstriyel tasarım sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek veya endüstriyel tasarım hakkını gasp etmek endüstriyel tasarım hakkına tecavüz olarak nitelendirilmektedir.