Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından resmi bir doküman biçiminde düzenlenme faaliyeti gerçekleştirilen ve Türkiye’de ikamet ve çalışma hakkını sunan izin belgesine de “Çalışma İzni” adı verilmektedir.
“Çalışma İzin Türleri” süreli ve süresiz olmak üzere ikiye ayrılmış bulunmaktadır. Süreli çalışma izinlerinin beş yıl içerisinde verilmesi gerekmektedir. Süresiz çalışma izninde ise herhangi bir şekilde vatandaşlık hakkı alma isteğinde bulunmayan ve gerekli koşulları da gerçekleştiren yabancılara sunulan 99 yıllık çalışma izin biçimi olmaktadır.
İçindeki Başlıklar
Süreli Çalışma İzni
“Çalışma İzni Başvurusunun” gerçekleştirilmesi üzerine olumlu bir biçimde dönüş gerçekleştirildiği takdirde yabancıya da bir yıl geçerlilik süresi bulunan “Süreli Çalışma İzni” verilmesi gerekmektedir. Bu durumda ön plana çıkan iş veya hizmet sözleşmesinin de süresinin geçmemesi gerekmektedir. Bu bağlamda tüzel ya da gerçek kişi ya da kuruma ait olan belirli bir iş yerinde çalışma koşulu aranmaktadır.
Kanunun 5. maddesinde öngörülmüş bulunan Süreli Çalışma İzninin de uzatılmasına yönelik süreler de temele alınmaktadır. Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra da aynı işletme veya işyeri ve aynı meslekte de çalışmak üzere çalışma izninin süresinin de iki yıl uzatılması gerekmektedir. Üç yıl gerçekleşmiş bulunan kanuni çalışma süresinin sonunda da aynı meslek dalında ve istediği işverenin yanında çalışmak üzere çalışma izninin de üç yıl süre boyunca uzatılması gerekmektedir.
Süresiz Çalışma İzni
Türkiye’de ikametini gerçekleştirmiş bulunan bir yabancının, uzun dönem boyunca ikamet izni veya 8 sene kanuni çalışma izni olduğu takdirde “Süreli Çalışma İzni” için de başvuru da bulunabilmektedir. Türkiye’de yabancı uyruklu olan bir kişinin, herhangi bir şirkette de çalışması için de çalışma izninin bulunması, kanuni anlamda bir zorunluluğu ifade etmektedir. Bu zorunlulukta 4817 sayılı “Yabancıların Çalışma İzinleri” hakkındaki kanunda belirtilmiş bulunmaktadır. Bu izin ise Türkiye Cumhuriyeti Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sunulmaktadır.
Bakanlıktan da izin istenirken de yabancı personel adayının, eğitimine, geçmiş deneyimlerine ve ikametine yönelik bazı belgeler de gerekli olmaktadır. Aynı zamanda ilgili kanuna göre Türkiye Cumhuriyeti Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından da çalışma izninin sunulabilmesi için çalışacak olan personel adayının ve işverenin de bütün kriterleri, sağlaması gerekmektedir. Ancak her ne kadar kriterler karşılansa da çalışma izninin verilebileceğini hiçbir şekilde garantileyememektedir. Nitekim çalışma izninin alım işleminin alınması için de birden fazla zorunluluk bulunmaktadır.
Türkiye’nin taraf bulunduğu çok taraflı sözleşmelerde aksi durum öngörülmediği takdirde Türkiye’de en az sekiz yıl boyunca kanuni ve devamlı bir şekilde ikamet eden ya da altı yıllık kanuni çalışması bulunan yabancılara da iş piyasasındaki ilgili durum ve çalışma hayatında meydana gelen gelişmeler de göz önünde bulundurulmaksızın ilgili mercilerin de uygun görmesi durumunda belirli bir meslek, işletme, coğrafi ya da mülki alanla sınırlandırılmayan süresiz çalışma izni sağlanmaktadır.
Çalışma İzni
Bağımsız Çalışma İzni
Bağımsız çalışma izni ise Türkiye’de yabancıların beş yıl kanuni ve devamlı bir şekilde ikametgâh etmiş bulunmaları, çalışmalarının da ekonomik kalkınma açısından da katma değer meydana getirerek istihdam üzerinde de olumlu nitelikte etki yapması şartıyla da verilmesi gerekmektedir. İstihdam üzerinde bulunan etkinin de belirlenebilmesinde ilgili mercilerin fikirlerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. İlgili mevzuat kapsamında mesleki hizmet bünyesinde kalmış bulunan yabancıların, ilgili mercilerden almış bulundukları, mesleklerini de icra etmiş bulunduklarına yönelik belgeyi, öteki belgelerin yanı sıra Bakanlığa da ibraz etmeleri gerekmektedir.
Çalışma İzni Başvurusu ve Koşulları
Yabancılara çalışma izni başvurusu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na e-devlet sistemi üzerinden işveren tarafından gerçekleştirilmektedir. Yurt dışında yaşamını sürdüren yabancı uyruklu kişinin, Büyükelçiliğine ya da Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu’na çalışma vizesi için başvuru işlemi gerçekleştirdiği zaman işveren çalışma izni başvurusunu, verilmiş bulunan referans numarası ile gerçekleştirmektedir.
İzin başvurusu, işveren tarafından gerçekleştirilmesiyle birlikte yabancı uyruklu kişiye yönelik belge ve bilgiler de Bakanlığa iletilmektedir. Yabancı işçi ve işveren için istenmiş bulunan dosyalar da birbirlerinden ayrılık göstermektedir. Nitekim başvuru sürecini doğru ve sistemli bir şekilde gerçekleştirmek için gerekli olan evrakların da eksiksiz bir şekilde tamamlanması gerekmektedir. Yabancı işçiye, başvuru işleminin kabul edilmesi üzerine çalışma izin kartı gönderilmektedir.
Çalışma izni belgesi, PTT Kargo tarafından yabancı işçiye de gönderilmesiyle beraber E-Devlet sistemi üzerinden takibinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda yabancı uyruklu kişi de bu belge sayesinde yabancı işçi statüsüne ulaşabilmektedir.
Başvuru işleminin kabul edilmesi üzerine işe başlamış bulunan yabancı işçi adına işveren, SGK üzerinde 30 gün içerisinde işçinin sigorta işlemlerini gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Türkiye’de çalışmak isteyen her yabancının çalışma izni bulunmayacaktır. Ancak çalışma izni, yabancılara birtakım koşullara dayandırılmış bulunmaktadır. Başvuru sonucunda bu koşulları gerçekleştiren ve onay almış bulunan yabancı uyruklu kişilerin, yasal bir şekilde Türkiye’de işçi sınıfına da haiz olmuş bulunmaktadır.
Yabancılara verilen çalışma izni için gereken şartları da şu biçimde sıralayabilmekteyiz:
Yabancı işçinin çalışma isteğinde bulunduğu ve çalışan personeller arasından en az 5 kişinin de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmasını gerektirmektedir. Yabancı işçinin şirket ortağı durumunda verilmiş bulunan çalışma süresinin, son 6 ay süreç içerisinde ilgili iş yerinde en az 5 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan işçinin de çalışması koşulu aranmaktadır.
Çalışmak üzere yabancı izin başvurusu talebinde bulunan iş yerinin de ödemesi yapılmış bulunan sermayesinin en az 100.000 Türk Lirası bulunması gerekmektedir. Aynı zamanda bu iş yerinin brüt satış tutarının da 800.000 Türk Lirası ya da şirketin 250.000 Amerikan doları bulunması gerekmektedir.
Şirket, turizm şirketi olduğu takdirde ilk koşul aranmamaktadır.
Duruma Göre Yabancı İşçinin Sunması Zorunlu Bulunan Evraklar
- Geçici mezuniyet belgesi kopyası ya da diploma
- Resmi makamlar tarafından onaylanmış olması ve Türkçe bir şekilde tercüme edilmesi gerekmektedir.
- Denklik Belgesi
- Türkiye dışında yüksek öğrenimlerini gerçekleştirmiş bulunan yabancı işçiler için de geçerli olmaktadır.
- Eğitim kurumlarında faaliyet yürütecek bulunan yabancı işçiler adına da Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Yeterlilik belgesinin alınmasını gerektirmektedir.
- En az 6 ay süre boyunca geçerlilik süresi bulunan ikametgah izni (yurtdışında bulunan başvurular için gerekli olmamaktadır).
- Pasaport kopyası
İşverenin Sunması Zorunlu Olan Evraklar
- Çalışma izni başvuru formu
- Resmi makamlar tarafından onayı gerçekleştirilmiş geçen yıla yönelik kar-zarar tablosu ve bilanço (Faaliyet belgesi)
- Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi. İş yeri kuruluşunun da sermaye ve ortaklık durumunu ifade etmektedir.
- Noter onaylı vekaletname
- İşveren ile birlikte yabancı işçi arasında yapılan iş sözleşmesi
- Yabancı uzman çalıştırma isteğinde bulunan iş yerlerinde çalıştırılan Türk vatandaşlarının ücretleri
İlk başvurunun online bir şekilde gerçekleştirilmesi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına aşağıda bulunan belgelerin ulaştırılması gerekmektedir.
Yurt İçi Başvuruları
Yabancı İşçinin Sunmasını Gerektiren Evraklar
- İşçi ve işveren arasında gerçekleştirilmiş bulunan iş sözleşmesi
- En az 6 ay geçerliliği bulunan oturma izni ve kopyası
- Diploma kopyası
- Pasaport kopyası
- Referans mektubu (Bulunduğu takdirde)
İşverenin sunması gereken evraklar
- Çalışma izni formu
- Çalışma izni başvuru dilekçesi
- Türk Ticaret Sicil Gazetesi
- Faaliyet belgesi
- Noter tarafından başvuru gerçekleştiren kişinin onaylanmış vekaletnamesi
Yurtdışı Başvuruları
Yabancı işçinin sunmasını gerektiren evraklar
Yukarıda ifade edilen belgelere ek olarak 1 adet fotoğraf
İşverenin sunmasını gerektiren evraklar
Yukarıda ifade edilen belgelere ek olarak yabancı işçinin de pasaport kopyası ve diploması.
Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?
Türkiye’de çalışma izni başvurularının, elektronik ortam içerisinde ön başvurularının Yabancıların Çalışma İzinleri Başvuru Sistemi | ÇSGB (csgb.gov.tr)web sayfası üzerinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu durumda aranan koşul, Türkiye’de altı ay ikametini almış bulunarak bu sürenin de sona ermemiş bulunmasını gerektirmektedir.
Bu koşullar sağlanıldığı takdirde başvuru sisteminden başvuru işleminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Online başvurunun gerçekleştirilmesi üzerine dilekçe ve Başvuru Formunun en geç 6 iş günü içerisinde Bakanlığa iletilmesini gerektirmektedir.
Başvuru sistemine giriş işleminin gerçekleştirilmesi üzerine aşağıda bulunan sayfa açılacaktır.
Ev Hizmetleri İçin İşveren Kaydımı Meydana Getirmek İstiyorum.
E- bildirge yetkilisiyim. SGK tescil numarası ile birlikte İşveren Kaydı Oluşturmak İstiyorum.
Kendi namına ve hesabına çalışan bir yabancı olmaktayım. İşveren Kaydımı Oluşturmak İstiyorum.
Size uygun bulunan kutucuğu da tercih ederek devam edebilir ve ekranda bulunan talimatları da izleyerek başvuru işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Yurt içerisinden altı ay süreli oturma izni almış bulunan ve bu süresi de tamamlanmamış bulunan yabancılar, işverenleri sayesinde başvuru işlemini gerçekleştirebilmektedirler. Ancak altı ay süre boyunca ikamet tezkeresi almamış bulunan yabancıların, yurt dışındaki çalışma izni başvurularını, ikamet etmiş bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine gerçekleştirebilmektedirler.
Yabancı Çalışma İzni İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
- Başvuru formunun alınması üzerine ıslak imza ile imzalanmasının gerçekleşmesi
- Başvura formuna ek olarak dilekçenin hazırlanma faaliyeti
- Yabancı uyruklu kişiye yönelik pasaport, kimlik ve öteki belgelerin eklenmesinin gerçekleştirilmesi
- İkamet belge izninin eklenmesi
Çalışma İzni Uzatma Süreci Nasıl Gerçekleşmektedir?
Yabancı personel çalıştırma izni uzatma başvurularının;
- Yabancı çalışma izninin onlıne başvuru sisteminden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
- Onlıne başvuru sistemi üzerinden uzatma başvurularının gerçekleştirilmesi üzerine Başvuru Formu’nun yabancı uyruklu ve işveren tarafından da imzalanarak 6 gün içerisinde de Bakanlığa iletilmesini gerektirmektedir.
- Çalışma izni süreninin bitmesi üzerine gerçekleştirilen başvurular, dikkate alınmamaktadır.
- Başvuru faaliyetlerin iznin bitiş aşamasına altı gün kala gerçekleştirilmesi ve her koşulda sona ermeden gerçekleştirilmesini gerektirmektedir.
- Uzatma başvurusu gerçekleştirmiş bulunan yabancı uyruklu çalışanın, bitim tarihinden itibaren en fazla 45 gün boyunca çalışabilmektedir. Uzatma başvurusu kabul edilmediği takdirde 45.gün sonunda çıkış faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini gerektirmektedir.
Çalışma İzni Kaç Gün İçerisinde Çıkmaktadır?
Bakanlığa gerçekleştirilen e-devlet sistemi üzerinden onlıne başvuru sonucunda en geç başvuru sonuçlarının, 30 gün içerisinde bildirilmesi gerekmektedir. Yabancı uyruklu personeller için de bu sürenin 15 gün içerisinde tamamlanması gerekmektedir. Ancak gerekli bulunan evraklar arasında herhangi bir eksik belgenin tespiti durumunda en fazla 5 gün ek sürenin tanınması gerekmektedir.
Bilgi ve fikir taleplerinde ise en fazla 15 gün süre tanınmaktadır. Sunulmuş bulunan süreler sonucunda tamamlanmış bulunan fikir, bilgi ve belgeler kapsamında başvurunun da 30 gün içerisinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Belgelerin tamamlanmasından itibaren 30 günlük süre zarfında başlangıç göstermektedir.
Çalışma İzni Kaç Türde Alınmaktadır?
3 farklı yol üzerinden çalışma izni alacak yabancılar, bu kapsam üzerinden yol alabilmektedir. İlk olarak, herhangi bir şirket tarafından çalışma daveti alması üzerine Türkiye’ye de istihdam için gelmektir. Kişinin de işveren ile bir sözleşme gerçekleştirmesi üzerine çalışma kararına da resmiyet kazandırması üzerine süreç başlangıç göstermektedir. Bu bağlamda kişinin yurt içinden ve dışından faaliyetlerini gerçekleştirmesi olanaklı hale gelmektedir. Ancak yurt içinden bir başvuru faaliyeti gerçekleştirilecekse yabancının da oturum izni almasını gerektirmektedir. Ancak sahip olmadığı takdirde önce oturum izni başvurusu, onun takibinde ise çalışma izni başvurusunu gerçekleştirebilmektedir. Bu bağlamda da oturum izni süresi tamamlanmadan başvurunun gerçekleştirilmesi de önemli olmasıyla beraber sürenin bitiminden sonra hiçbir şekilde başvuru işlemi gerçekleştirilememektedir. Başvuru süreci, ikamet izni bulunan kişiler adına buradan gerçekleşerek onay alınması üzerine de çalışma süreci başlangıç göstermektedir.
Başvuru sürecinde kişi yurtdışında bulunduğu takdirde ilk aşamayı yurtdışından gerçekleştirerek onay sürecinin de takibi üzerine pasaportuna basılmış bulunan yazılı vize ülkesine girişini de gerçekleştirebilmektedir. Bu süreçte “Birof Danışmanlık” olarak ilgili danışmanlık hizmetini kişiye sunarak ve başvuru faaliyetini de yürüterek onay süreciyle beraber yurtdışında bulunan yabancının da gelmesine vesile olmaktayız. Bu bağlamda kişi, ülkeye çalışma vizesi ile gelmekte sonrasında buradan da sigorta giriş süreçlerini ve ikametgah iznini de takip edebilmektedir.